Wilsverklaring en levenseindewensen
Wensen rond het levenseinde
Nadenken en praten over sterven is niet makkelijk. Toch is het belangrijk om op tijd te praten over uw wensen en verwachtingen voor de laatste fase van uw leven. Deze wensen zijn vaak erg persoonlijk. De één hecht aan een lange levensduur en gaat geen behandeling uit de weg. De ander hecht meer aan een goede kwaliteit van leven en wil daarom geen belastende behandeling meer. Het geloof en eigen ervaringen met het overlijden van naasten, kunnen ook een rol spelen bij hoe u denkt over ziek worden en sterven.
Bespreek op tijd uw wensen met uw familie en huisarts, maar in ieder geval;
-als u weet dat u niet meer beter wordt
-voordat u te weinig energie hebt om hierover te spreken of niet meer zelf kunt beslissen
In gesprek met de huisarts
Als u ernstig ziek bent, of kwetsbaar wordt, wil de huisarts graag tijdig met u in gesprek om te weten wat voor u belangrijk is in het leven en wat u wel, en vooral niet wilt in de laatste levensfase. Zodat u goed geholpen kunt worden, op een manier die bij u past. Maak een afspraak via de praktijkassistente en geef aan waar u voor komt, zodat er wat meer tijd wordt gereserveerd. Wij raden u aan om iemand mee te nemen naar deze afspraak (bijvoorbeeld uw partner, één van de kinderen, etc.).
Ook als u nog jong en vitaal bent, is het goed om na te denken over de laatste fase van uw leven. En over wie er voor u mag beslissen, als u dat zelf niet meer kunt. Praat hier over met dierbaren. U kunt zaken vastleggen in een wilsverklaring, stuur een kopie naar de praktijk. De huisarts zal contact met u opnemen, als er nog vragen zijn of toelichting nodig is.
Palliatieve zorg
Als u ernstig ziek wordt, en niet meer beter kunt worden, zal de zorg en behandeling niet meer gericht zijn op genezing, maar op zo goed en prettig mogelijk leven. Dit heet ‘palliatieve zorg’. Palliatief betekent: verzachtend. Door het voorkomen en/of verminderen van klachten, proberen we het leven zo fijn en prettig mogelijk te laten zijn, ondanks dat u ziek bent. Uw naasten, artsen, verpleegkundigen, een geestelijk verzorger, vrijwilligers en andere zorgverleners kunnen veel voor u doen. Daarbij staat uw kwaliteit van leven voorop: wat vindt u belangrijk in het leven en wat heeft u nodig? Kijk voor meer informatie over palliatieve zorg op: https://overpalliatievezorg.nl/
Wilsverklaring opstellen
In een wilsverklaring zet u op papier wat uw wensen zijn als u ernstig ziek wordt of gaat sterven. Ook kunt u vastleggen wie voor u mag spreken, als u dat zelf niet meer kunt. Er zijn verschillende soorten wilsverklaringen. Als er in de wilsverklaring staat dat u een behandeling niet wil, moet uw arts zich daaraan houden. Bijvoorbeeld als u niet wil dat uw arts u reanimeert. Staat er in de wilsverklaring iets wat u wel wil, dan is de arts niet verplicht dit te doen. Bijvoorbeeld als u euthanasie wil, dan hoeft de arts dat niet te doen.
Hieronder vindt u een uitleg over wilsverklaringen en u kunt een verklaring downloaden om zelf in te vullen. Stuur of breng altijd een kopie naar onze praktijk. Kijk, voordat u een verklaring opstelt, ook op: Wensen rond het levenseinde
Zorgvertegenwoordiger (volmacht)
U kunt schriftelijk vastleggen wie namens u mag spreken, als u dat zelf niet meer kunt. Die persoon is uw zorgvertegenwoordiger. De zorgvertegenwoordiger mag met uw arts praten en medische beslissingen nemen voor u. Dat mag alleen als u dit niet meer kunt. Dit geldt niet voor euthanasie: dit mag alleen als u daar zelf om vraagt.
Wettelijk is vastgelegd wie zorgvertegenwoordiger kunnen zijn:
Een curator of mentor = benoemd door de rechter
Een schriftelijk gemachtigde = benoemd door u zelf (in een schriftelijke verklaring/volmacht)
Uw echtgenoot, geregistreerde partner of andere levensgezel = niet benoemd
Een ouder / kind / broer / zus = niet benoemd
De volgorde van deze opsomming is van belang. Als u zelf niet kunt beslissen over uw zorg, zal de zorgverlener eerst kijken of u een mentor of curator heeft. Zo niet, dan wordt gekeken of er een schriftelijke gemachtigde is. Zo niet, dan kunnen de partner of de genoemde familieleden vertegenwoordiger zijn.
Download Medische volmacht
Behandelverbod
U kunt in een wilsverklaring opschrijven wanneer u geen medische (levensverlengende) handelingen wilt. Bijvoorbeeld als u dit niet zelf kunt zeggen omdat u in coma ligt. Een arts moet dan doen wat u heeft opgeschreven.
Download Behandelverbod
Niet-reanimeren verklaring
Wanneer er sprake is van een adem/hartstilstand moet er direct gehandeld worden. Reanimatie bestaat dan vaak uit het geven van hartmassage, beademing en eventueel elektrische schokken met een AED (automatische externe defibrillator). Reanimeren is een ingrijpende gebeurtenis, waarbij de kans van slagen afhankelijk is van veel factoren. Bij een hoge leeftijd, uitgebreide medische voorgeschiedenis of bij ernstige medische problemen is de kans op succes een stuk kleiner. Het belangrijkste risico bij een reanimatie is dat het soms wel lukt om het hart weer goed op gang te krijgen, maar dat de hersenen te lang zuurstofgebrek hebben gehad. Hierdoor kan blijvende hersenbeschadiging ontstaan en of kan de patiënt in coma raken. Soms neemt een arts de beslissing om niet te reanimeren. Dit doet zij alleen als duidelijk is dat een patiënt te kwetsbaar is om goed door een reanimatie heen te komen. Uw arts bespreekt dit met u en/of uw naasten en legt het daarna vast in uw patiëntendossier. In een niet-reanimeren verklaring schrijft u op dat u geen reanimatie wilt bij een hartstilstand. Een arts of hulpverlener moet altijd luisteren naar een verklaring van niet-reanimeren. U kunt ook een speciale penning dragen waar dit op staat bij de: NVVE Nederland
Download Nietreanimeer verklaring
Euthanasieverzoek
In een schriftelijk euthanasieverzoek schrijft u op wanneer u zou willen dat een arts u helpt met sterven. In een euthanasieverzoek omschrijft wat voor u ondraaglijk lijden is. Dit is lijden dat u niet meer aan zou kunnen. Ook moet dit lijden niet meer over kunnen gaan, dus uitzichtloos zijn. Als het zover is, beslist uw arts of uw situatie voldoet aan alle zorgvuldigheidseisen van de wet. Ook als u een schriftelijk euthanasieverzoek heeft, beslist de arts. U heeft geen recht op euthanasie. De arts is niet verplicht om euthanasie uit te voeren.
Onze praktijk staat niet principieel afwijzend tegenover euthanasie. Maar niet elk verzoek om euthanasie kan worden ingewilligd. De huisarts kan alleen meewerken aan een wens tot euthanasie als aan alle wettelijke voorschriften wordt voldaan én als zij er zelf ook achter staat. Het is een zware en belastende taak die pas uitgevoerd kan worden na een zorgvuldig proces.
Tips voor het schrijven van uw schriftelijk euthanasieverzoek leest u in de brochure Handreiking schriftelijk euthanasieverzoek.
Download Euthanasieverzoek
Een aantal misvattingen rond euthanasie:
Ik heb recht op euthanasie. Onder bepaalde voorwaarden bestaat in Nederland de mogelijkheid om euthanasie toe te passen. Volgens de wet mag euthanasie alleen uitgevoerd worden bij mensen die ondraaglijk lijden door een medische oorzaak. Volgens de wet mag euthanasie niet als mensen hun leven ‘voltooid’ vinden, of ‘moe zijn van het leven’. Een arts is nooit verplicht om een euthanasie uit te voeren en kan een verzoek weigeren. Als dit tot een verschil van inzicht of mening leidt, kunt u worden verwezen naar een andere arts, of zich richten tot het Expertisecentrum euthanasie.
Euthanasie is niet strafbaar. Een einde maken aan het leven van iemand anders is strafbaar, ook als de patiënt er zelf om vraagt bij de arts. De arts is niet strafbaar als hij zich houdt aan alle zorgvuldigheidseisen van de euthanasiewet. Bij euthanasie zal na afloop altijd een forensisch arts komen vaststellen of er volgens de regels is gehandeld. Nadien wordt de euthanasie door een landelijke commissie nog eens beoordeeld op zorgvuldigheid van handelen. Als dit niet zo blijkt te zijn dan kan de huisarts vervolgd worden. Het is dus erg belangrijk dat de regels zorgvuldig worden opgevolgd.
Als ik dementie krijg, kan ik ook euthanasie krijgen. Als voldaan wordt aan de wettelijke eisen, klopt dat. Maar bij vergevorderde dementie, kan de huisarts mogelijk niet meer controleren of de patiënt nog steeds euthanasie wil. Ook als de situatie van de patiënt verder voldoet aan de wettelijke eisen. Mogelijk is de huisarts niet overtuigd dat euthanasie de wens van de patiënt is. Dan voert zij de euthanasie niet zelf uit en kan dan de hulp inschakelen van het Expertisecentrum euthanasie.
Meer informatie over euthanasieverzoek bij dementie.
Als ik het wil en de dokter stemt ermee in dan kan het heel snel gedaan worden. De huisarts heeft meerdere dagen nodig vanaf het definitieve verzoek tot de uitvoering ervan. Er moet een SCEN-arts geregeld worden, die langskomt en een beoordeling en een verslag maakt. Er moeten medicijnen besteld worden die persoonlijk door de huisarts opgehaald moeten worden in de apotheek. De huisarts moet een uitgebreid verslag maken dat zij aan de forensisch arts geeft na het uitvoeren van de euthanasie. Een euthanasie is dus een intensieve procedure, die door de huisarts gedaan moet worden, naast de dagelijkse praktijkzaken. Het kan dus niet ‘met spoed’ uitgevoerd worden en vraagt soms geduld van patiënt en familie die toch al in een moeilijke situatie zitten. Maar zorgvuldigheid is bij deze procedure heel erg belangrijk. Uw huisarts zal er alles aan doen om het lijden in de tussentijd te verzachten.
Ik kan ook in slaap gebracht worden. Dit heet palliatieve sedatie en heeft niets te maken met euthanasie, het zijn twee verschillende dingen. Bij euthanasie wordt het leven actief beëindigd door de arts. Palliatieve sedatie heeft als doel om in een natuurlijk stervensproces, ondraaglijke symptomen te verlichten. Het in slaap brengen van de patiënt is alleen mogelijk bij een korte levensverwachting (1-2 weken) en als er ondraaglijke symptomen zijn die niet op een andere manier te behandelen zijn. Palliatieve sedatie verkort het leven niet.
Extra informatie over levenseinde-wensen en wilsverklaring:
Wilsverklaring aanpassen
Veranderen uw wensen? Pas dan de oude verklaring aan of schrijf een nieuwe. Bespreek de veranderingen ook met uw arts en familie of vrienden.
Artsen en naasten hoeven niet te ondertekenen
Met het invullen van de verklaringen legt u uw eigen individuele wens vast. Uw partner en/of kinderen en uw arts hoeven uw wilsverklaringen niet te ondertekenen. Het is wel van belang, dat u de verklaringen met hen bespreekt.
Een notaris is niet noodzakelijk
De wilsverklaringen zijn volkomen rechtsgeldig. U hoeft geen notaris in te schakelen. Het enige dat een notaris kan toevoegen, is de bevestiging, dat de handtekening onder uw verklaring echt uw handtekening is. Als u uw verklaring zelf aan uw arts geeft, hoeft uw arts niet te twijfelen aan de echtheid van de handtekening.
Nuttige links
https://www.thuisarts.nl/levenseinde
https://www.patientenfederatie.nl/extra/levenseinde